ماجرای موش های کیسه دار و میراث شگفت انگیزشان در بازسازی کوه سنت هلن - وبلاگ پاییز

به گزارش وبلاگ پاییز، در سال 1980، کوه سنت هلن (Mount St Helens) با شدت بی سابقه ای فوران کرد و مقدارزیادی از خاکستر، گدازه و سنگ را به بیرون پرتاب کرد، به طوری که منظره وسیعی از منطقه کاملاً خالی از حیات شد. محققان نگران بودند که بازسازی این منطقه به واسطه لایه های ضخیم خاکستر و پوکه های آتشفشانی شاید دهه ها به طول انجامد. در میان این نگرانی ها، گروهی از دانشمندان با ایده ای نامتعارف تصمیم گرفتند از موجودات کوچکی به نام موش های کیسه دار (Gophers) برای بازسازی این زیست بوم بهره بگیرند. این موجودات به نظر می رسید توانایی شگفت انگیزی برای جابه جایی خاک و فراهم سازی شرایط مناسب برای رشد گیاهان در زمین های تخریب شده داشته باشند.

موش های کیسه دار چه موجوداتی هستند؟

موش های کیسه دار، جوندگان کوچکی از خانواده Geomyidae هستند که بیشتر در آمریکای شمالی یافت می شوند. این جانوران به حفر تونل های پیچیده در زیر زمین معروفند. موش های کیسه دار معمولاً به عنوان آفات شناخته می شوند زیرا با حفاری و جابه جایی خاک، ساختار زمین های کشاورزی و محوطه های شهری را برهم می زنند. اما این فعالیت آنها در کوه سنت هلن به هدفی بزرگ تر خدمت کرد. موش های کیسه دار با جابه جایی و آمیختن خاک، عناصر مغذی را به سطح زمین آوردند و شرایط بهتری را برای رشد گیاهان و بازسازی زیست بوم فراهم ساختند.

بازگشت حیات با یاری موش های کیسه دار و خاک زیرین غنی

پس از فوران، لایه های سطحی خاک به علت سنگینی پوکه های آتشفشانی و گدازه ها تقریباً نابود شده بود. اما در زیر این لایه های آسیب دیده، خاکی غنی و پر از باکتری ها و قارچ های سودمند به جای مانده بود که می توانست به بازگشت حیات یاری کند. پژوهش ها نشان می دهند که میکروارگانیسم ها در تنظیم چرخه های غذایی و تأمین مواد مغذی برای گیاهان نقش مهمی دارند. اما برای انتقال این مواد به سطح و استفاده گیاهان، احتیاج به عاملی برای جابه جایی و تهویه خاک بود؛ و اینجا بود که موش های کیسه دار وارد صحنه شدند. دانشمندان بر این باور بودند که این جوندگان کوچک با جابه جایی خاک از لایه های عمیق تر، مواد مغذی لازم را به سطح منتقل خواهند کرد.

دو سال پس از فوران، گروهی از موش های کیسه دار به محوطه ای محصور در کوه سنت هلن منتقل شدند. آنها در آن روز به حفاری پرداختند و زمین را زیر و رو کردند. این کار به ظاهر کوچک، تأثیرات بلندی بر آینده این منطقه داشت.

میراث شگفت انگیز موش های کیسه دار در بازسازی زیست بوم

شش سال بعد از این تجربه، دانشمندان متوجه شدند که در منطقه ها فعالیت موش های کیسه دار، بیش از 40 هزار گیاه تازه رشد نموده و حیات دوباره به زمین بازگشته است، در حالی که بیشتر منطقه ها اطراف همچنان خالی از حیات به جای مانده بودند. آنالیز های دقیق تر نشان داد که خاک این منطقه ها، تنوع بیشتری از جوامع باکتریایی و قارچی را نسبت به سایر منطقه ها دارد و این ویژگی، شرایط مساعدی را برای رشد گیاهان تازه فراهم نموده است.

قارچ ها؛ قهرمانان پنهان بازسازی طبیعت

با اینکه موش های کیسه دار با حفاری و جابه جایی خاک نقشی حیاتی داشتند، اما قارچ ها نیز در این بازسازی نقش بسیار مهمی ایفا کردند. قارچ ها همزیستی ویژه ای با ریشه درختان دارند و می توانند مواد مغذی و آب را به گیاهان برسانند. درختان کاج و صنوبر که در اطراف کوه سنت هلن وجود داشتند، به سرعت توانستند با یاری این قارچ ها مواد مورد احتیاج خود را از سوزن های ریخته شده تأمین نموده و به رشد دوباره بازگردند.

نتیجه شگفت انگیز یک آزمایش کوچک

در دهه 1980، دانشمندان انتظار داشتند تنها تأثیرات کوتاه مدت فعالیت موش های کیسه دار را مشاهده نمایند. اما 40 سال بعد، آثار بلندمدت این حرکت به شدت مورد توجه نهاده شد. خاکی که موش های کیسه دار در آن حفاری نموده بودند، به بستری حاصل خیز برای گیاهان و تنوع زیستی تبدیل شده و به طور معناداری با دیگر نواحی تخریب شده اطراف تفاوت داشت.

این داستان شگفت انگیز نشان می دهد که حتی جوندگان کوچک هم می توانند نقشی بزرگ در بازسازی زیست بوم های ویران شده ایفا نمایند. میراث موش های کیسه دار یادآور این است که بازسازی طبیعت، به عناصر کوچک و نادیده ای بستگی دارد که گاه در پیچ و خم فعالیت های پنهان شان، سرنوشت یک منطقه را تغییر می دهند.