بی رویا؛ فیلمی متفاوت با مایه های داستان های استیفن کینگ (جشنواره فیلم فجر) - وبلاگ پاییز

به گزارش وبلاگ پاییز، اولین فیلم آرین وزیردفتری اثر کم غلطی است که نکته های جالب توجه آن بیشتر از نقاط منفی اش است. فیلمی که همین حالا برداشت های متفاوتی از آن شده. برخی ها آن را فیلمی درباره دسیسه چینی و بازی قدرت می دانند و برخی دیگر به استناد جملات پایانی فیلم در تشریح اسکیزوفرنی ادعا می نمایند که کاراکتر اصلی فیلم یعنی رویا بیمار اسکیزوفرنی بوده است. اما به نظرم فیلم نشانه های اولی را ندارد و به وضوح در خصوص دوم هم نوشته ها اجباری بوده است. این فیلمی ماورالطبیعی در مایه آثار استیفن کینگ است که فضایی وهم آلود و گهگاه عناصری از ژانر وحشت در خودش دارد و در این فضا پیروز می گردد مود و لحن آثار این ژانر را به درستی خلق کند.

مسأله اصلی فیلم هویت است که اتفاقا در سینمای دنیا سوژه دزدیدن هویت در این ژانر فیلم ها آشناست. در سینمای ایران اما پرداختن به این موضوع یک اتفاق محسوب می گردد. رویا و بابک می خواهند از ایران مهاجرت نمایند. خود مهاجرت به ظرافت در خودش مسأله هویت را دارد. بابک به رفتن مُصِر است و رویا مردد. اما می خواهد این بار به حرف بابک گوش کند که با دختری بی نام و نشان روبرو می گردد. اسمش را می گذارد زیبا. زیبا اول کار حرف هم نمی زند و به گفته خودش هیچ چیز به یاد ندارد. بازی طناز طباطبایی و شادی کرم رودی در نقش رویا و زیبا عالی است و فیلم از همان ابتدا قواعد زیبایی شناختی خودش را بنیان می گذارد. صورت مات شادی کرم رودی که شبیه مسخ شده هاست و در مقابل میمیک های طناز طباطبایی که بسیار یادآور بازیگران زن فیلم های پولانسکی مثل بچه رزمری و مستاجر است. زنانی که در موقعیتی ناخوشایند و هراسناک گیر می افتند و با وجود مبارزه علیه آنچه قرار است تسخیرشان کند، در نهایت چنان تحت فشار قرار می گیرند که در نهایت مجبور می شوند تن به قواعد بازی بدهند که در آن گیر افتاده اند.

شیوه نورپردازی و استفاده از رنگ ها و خلق میزانسن های ظریف با زاویه درست دوربین در القای حس اینکه چیزی این وسط درست نیست و با عقل جور در نمی آید درست عمل می نماید. بعد کم کم پازل ابهامات گسترده تر می گردد. از آرش خبردار می شویم که رفیق دوران دانشگاه رویا بوده و او هم دو ماهی است که گم شده. زیبا کم کم درون زندگی رویا نفوذ می نماید و فرو رفتن در قالب رویا با تمهید بصری مجذوب نماینده زدن عینک او شکل می گیرد در حالی که خود رویا چشمانش را عمل نموده و مجبور است عینک (لنزی که با آن متفاوت به دنیا نگاه می کرد) را کنار بگذارد.

نکته خوب فیلم بی رویا این است که تصور نمی نماید به صرف ایجاد یک دنیا ترسناک ماورالطبیعه می تواند منطق داستانی را فراموش کند. آفتی که خیلی از فیلم های هنری این ژانرها در سال های اخیر نه فقط در ایران در آن می غلتند و تبدیل به آش شله قلمکار درهمی می شوند که انگار چون قصه قرار نیست از منطق این دنیای پیروی کند پس هیچ منطقی را برنمی تابد. بی رویا اما از این تله سالم بیرون می جهد و منطق داستانی خودش را بنا می نماید. اشاره به کتاب پل استر که در داستان هایش رمز و راز گم شدن و هویت وجود دارد هوشمندانه است.

دیالوگ ها خوب نوشته شده اند. آن دیالوگ کلیدی که آدم اگه گذشته ش رو فراموش کنه همون آدم قبلیه؟ که کلید اولیه رویا برای کشف ماجرای زیبا می گردد دیالوگ مهمی است که در دنیا فیلم درست جای می گیرد. هر چند در نهایت قرار نیست علت منطقی برای این قصه پیدا کنیم چون اصولا توضیحات منطقی جایی در چنین دنیای ندارند اما روابط میان شخصیت ها و تغییرات هر کاراکتری از اصول ژانر پیروی می نماید.

یکی دیگر از نکات عالی فیلم موسیقی بامداد افشار است از دو جهت. یکی اینکه به لحاظ موسیقایی واقعا یک سر و گردن از همه موسیقی های متن فیلم های سال جاری بالاتر است دوم اینکه کارکردش در رمزآلود کردن فضای قصه تحمیلی نیست. سازبندی و استفاده از سازهای زهی درست است و صدای پیانو هم به عنوان ابژه ای که در خانه کاراکتر وجود دارد و خودش بخشی از آن فضای تقابل بین رویا و زیبا را شکل می دهد کارکرد درستی دارد.

یکی دو ایراد با این حال به فیلم نامه وارد است. مثلا در قصه های این چنینی منطق قصه درست تر است اگر پای نهادهای قانونی مثل پلیس یا آدم های خیلی نزدیک مثل مادر و پدر به داستان باز نگردد. همسر قضیه اش فرق می نماید چون می تواند وارد بازی فریب گردد. خیانت به همسر و فریب تماشاگر و مبهم نگهداشتن قصه. کاری که بابک فیلم خیلی خوب و درست انجامش می دهد.

بی رویا از آن فیلم هایی است که باید فازش را بگیرید. آرین وزیردفتری در اولین تجربه بلند سینمایی اش فیلمی ساخته خوش ساخت و متفاوت با جریان اصلی سینمای ایران که برخلاف خیلی از فیلم های متفاوت نما واقعا قصه جدیدی برای گفتن تعریف نموده و از همه مهم تر اینکه به لحاظ بصری هم توانسته زیبایی شناسی مرتبط با این قصه را خلق کند.

امتیاز نویسنده: 3 از 5

آخرین اخبار و مطالب چهلمین جشنواره فیلم فجر را در صفحه ویژه جشنواره فیلم فجر 1400 دنبال کنید.

نقد فیلم بی رویا بازتاب دیدگا ه های شخصی نویسنده است و لزوما موضع وبلاگ پاییز مگ نیست.