مستور: موفقیت برای نویسنده ضرر دارد، فیلمسازی که 40 سال خودش را تکرار می نماید - وبلاگ پاییز

به گزارش وبلاگ پاییز، یکی از نشست های 17 دقیقه حرف حساب با عنوان باشگاه پرفروش ها شامل تجربه های شاعران و داستان نویسان پرمخاطب کشور، یکشنبه شب 25 آبان با حضور جمعی از نویسندگان و شاعران پرمخاطب کشور و همچنین سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برگزار گردید.

مصطفی مستور یکی از نویسندگانی بود که در این جلسه به سخنرانی پرداخت و گفت: یکی از معانی پرفروش، پرمخاطب است. شاید یکی از معانی اش این باشد که کسی که آثارش، پرمخاطب است، نویسنده پیروزی است و این پیروزیت، برای او موقعیت اجتماعی می آورد و او فرد پیروزی است. مانند شرایطی که برای فیلم های پرفروش در گیشه وجود دارد. شاید به همین دلیل باشد که شریعتی می گوید هیچ کس نمی تواند نویسنده را ساکت کند مگر خواننده اش.

در دوران قبل از تقسیم کار هستیم

وی اضافه کرد: این ها همه تعابیری هستند که می توان به سود پیروزیت درباره شان صحبت کرد. اما آن روی سکه، آسیب شناسی است که به خاطر پیروزیت برای نویسنده به وجود می آید و البته مغفول مانده است. کیشلوفسکی می گوید از پیروزیت تنفر دارم و همواره در مقابلش در خودم دفاع می کنم. اگر بخواهم آسیب هایی را که پیروزیت برای من نویسنده پیش می آورد، نام ببرم باید به آسیب های اجتماعی اشاره کنم. امروز در تلویزیون فوتبالیست ها درباره مسائل اجتماعی حرف می زنند و خواننده درجه سوم هم درباره سیاست حرف می زند. به نظرم ما در دوران قبل از تقسیم کار هستیم و هرکسی می تواند هر کاری را انجام بدهد.

نویسنده کتاب روی ماه خداوند را ببوس ادامه داد: این مساله دو آسیب دارد؛ یکی برای آن که نظر می دهد و دیگر برای اویی که می شنود. یاد روایتی افتادم که می گوید هلاک شد کسی که قدر خود را ندانست. البته یک بخشی از این مساله به آسیب های حرفه ای برمی گردد. نویسنده ای که زیر بار پیروزیت می خوابد، ممکن است تمرکزش را از دست بدهد و به این سمت برود که برای مخاطب بنویسد و تجربه اصیل خود را از دست بدهد. یعنی چیزهای مزاحم در ذهنش خلجان نمایند و همان جاست که نقطه افول نویسنده است. به همین دلیل بود که سلینجر انزوا طلب بود و از مردم دوری می کرد. به همین دلیل هم وقتی یک سطر می نوشت مانند زر ارزش داشت.

به این راحتی مغرور نشویم

مستور گفت: ما آدم ها خیلی حقیر هستیم و زود به 50 هزار خواننده قناعت می کنیم و زیر خواننده هایی که جامعه برایمان درست می نماید، دفن می شویم و فکر می کنیم کار بزرگی انجام داده ایم. آدم در این گونه مواقع گم می گردد. کافی است نویسنده مقداری از خود فاصله بگیرد. نویسنده ای مانند موراکامی چند میلیون نسخه می فروشد و نویسنده پیروز ما 10 هزار تا. پس بهتر است به این راحتی مغرور نشویم. این خطری است که اگر نویسنده حواسش به آن نباشد، دفن گردد و جامعه هم به این کار یاری می نماید؛ با هورا کشیدن ها و آمارهای دروغ و... این خیلی مهم است که من فریب این آمار و ارقام را نخورم و دروغ نگویم و کلماتی که خوشایند مخاطب و سیستم باشد، نگویم تا دوستم داشته باشند. آدم هایی را می شناسم که فریب آمار و ارقام را خورده اند. فیلمسازی را می شناسم که 40 سال است خودش را تکرار می نماید در چیزی که به خاطرش گفتند تو خوب هستی! من از فوتبالیست ها تعجب نمی کنم ولی این شرایط برای اهالی فرهنگ و اندیشه، شرم آور است.

مولف کتاب استخوان های خوک و دست های جذامی در بخش دیگری از سخنانش گفت: آسیب دیگر، آسیب های اخلاقی و انسانی است. تصور نمی کنم نویسنده ای باشد که به لحاظ تجربه فردی و انسانی، خیلی بزرگ تر از آدم های دیگر باشد. اکثرا هم سطح دیگر آدم ها هستند. امتیاز نویسنده این است که بهتر می تواند بنویسد. بنابراین من حق ندارم دروغ بگویم.

مستور معتقد است: وقتی این آسیب ها را کنار هم می گذارم، ترسم خیلی بیشتر می گردد و اگر صادقانه بگویم، چند بار تصمیم گرفتم جلوی چاپ آثارم را بگیرم چون نگرانی های اخلاقی داشتم. دلیلش هم این بود که گاهی بازتاب کارها را بین مردم می دیدم. گرچه بارها گفتم به تاثیر ادبیات اعتقاد ندارم. تاثیر ادبیات حداکثر چند دقیقه است و تاثیرهای عمیق تر را در جاهای دیگر می بینیم. به هر حال چون کار دیگری بلد نیستم، سعی می کنم به سمت همین تاثیرهای چند دقیقه ای بروم.

وی گفت: اگر جامعه مخاطبان فردی چون من، جامعه کوچکی نباشد، به نظرم یک هشدار جدی و نگران نماینده برای جامعه است. تمام مسئولان باید به این توجه داشته باشند. گاهی فیلم هایی مورد توجه قرار می گیرند که هیچ ندارند. این چه جامعه ای است که مردمش به سمتی می فرایند که می گویند کتابی را خواندم و 10 بار گریه ام گرفت. امیلی دیکنسون می گوید: پیروزیت چیز شیرینی است ولی برای آن ها که تجربه اش نکرده اند.