همه چیز درباره خیامی؛ موسس ایران ناسیونال - وبلاگ پاییز

به گزارش وبلاگ پاییز، خبرنگاران: محمود خیامی در کنار احمد خیامی از سرشناس ترین کارآفرینان و صنعتگران ایرانی به شمار می آیند که هرگاه نام شرکت ایران خودرو با نام سابق ایران ناسیونال شنیده می گردد، نام این 2 برادر سختکوش را تداعی می نماید. نکته مهم در مورد شخصیت و زندگی محمود خیامی و برادرش این است که این 2 از فقیرترین اقشار جامعه بوده اند که از ماشین شستن، فروش قطعات، مکانیکی و گام به گام به بالاترین توفیقات صنعتی و مالی رسیده اند.

به گزارش وبلاگ پاییز به نقل ازایرنا برادران خیامی از ماشین شوری در مشهد فعالیت حرفه ای خود را آغاز کردند. سپس از تعمیرات ساده کنار خیابان، کار در تعمیرگاه خودرو، قطعه فروشی و تاسیس بزرگترین فروشگاه قطعات یدکی در تهران به تاسیس کارگاه اتاق سازی برای اتوبوس در جاده کرج رسیدند. در این کارگاه احمد خیامی از نماینده مرسدس بنز در ایران شاسی اتوبوس های مرسدس بنز را می گرفت و روی آن ها اتاق می ساخت. برای اتوبوس هایی که می ساخت، دستشویی، توالت کوچک و یخچال هم درست می کرد. برای راحتی مسافران، کارگاه ساخت صندلی را هم احداث کرد. این کارگاه صندلی سازی بعدها الهام بخش او در ساختن نخستین کارخانه بزرگ مبل سازی ایران به نام مبلیران شد.

احمد خیامی جزو اولین کارآفرینانی بود که برای کارگران و کارکنانش خانه ساخت. احمد سپس برادر کوچکش محمود را نیز به تهران آورد. برادران خیامی در 1341 خورشیدی نخستین کارخانه خودروسازی به نام ایران ناسیونال را تاسیس کردند که خودروی پیکان فراوری می کرد.

خیامی ها علاوه بر پایه گذاری نخستین صنعت خودروسازی در ایران چندین کارخانه و موسسه فراوریی دیگر راه اندازی کردند که سهم مهمی در صنعت و اشتغال کشور داشتند. کارخانه لاستیک سازی بریجستون ایران، شرکت پیستون سازی ایران، کارخانه ایدم در تبریز برای فراوری موتور، کارخانه پلی رنگ (فراورینماینده رنگ اتومبیل)، کارخانه فنرسازی در جاده کرج از جمله آنها هستند.

پس از انقلاب احمد به کانادا و محمود به انگلیس رفت. سرنوشت طوری رقم خورد که احمد در خرداد 1379 خورشیدی در کانادا درگذشت و محمود در 9 اسفند 1398 خورشیدی در 90 سالگی و در لندن چشم از جهان فروبست. در ادامه به فراز و فرودهای زندگی و حرفه محمود خیامی پرداخته شده است.

زندگی نامه

محمود خیامی یکی از 9 فرزند یک روحانی روستایی مشهدی است. او که استاد مسلم رویاپردازی است، پس از ترک تحصیل در مقطع دبیرستان (این سنت ترک تحصیل افراد جریان ساز مختص به زمان یا جغرافیای خاصی نیست) وارد کاسبی شد و از اتومبیل شویی تا مسافرکشی با موتور سیکلت آغاز کرد.

محمود به همراه برادرش احمد پس از سرمایه قرار دادن اندک ارث پدری با تعمیر و فروش ماشین های دست دوم به کسب و کاری جدی تر وارد شدند که ظرف مدت کوتاهی به امپراطوری فروش قطعات یدکی در ایران و نمایندگی فروش بنز و لاستیک کنتینانتال و باطری دنا ختم شد.

خیامی ها در 12 مهر 1341 خورشیدی با 10 میلیون سرمایه، شرکت ایران ناسیونال را که امروز ایران خودرو نام دارد برای فراوری اتوبوس های بین شهری تاسیس کردند، البته برادران خیامی در 1351 خورشیدی راه تجاری خود را از یکدیگر جدا نموده و ایران ناسیونال به محمود خیامی رسید.

ایران ناسیونال در 1345 خورشیدی قرارداد فراوری پیکان را امضا کرد و تا 1353 خورشیدی این شرکت به فروشی بالغ بر 91 میلیارد تومان رسید.

ایران ناسیونال در 1352 خورشیدی گفت که خودکفایی در فراوری قطعات یدکی را در صدر برنامه هایش قرار داده است. بدین ترتیب در همین سال، شرکت های بلبرینگ، پیستون و ایدم تبریز، شرکت ریخته گری، شرکت رضای مشهد و… توسط این کمپانی تاسیس شد.

در همین سال ها، محمود خیامی با یاری گروهی دیگر از سرمایه داران ایران، بانک صنعت و معدن و فروشگاه های زنجیره ای کوروش را نیز بنیان نهاد.

ایران ناسیونال در 1356 خورشیدی، گفت که می خواهد پیکان را از خط فراوریش خارج کند و با شرکت پژو وارد شراکت جهانی گردد و فراوریاتش را به کشورهای دیگر صادر کند. پس از انقلاب، محمود خیامی به لندن رفت و نمایندگی بنز را در لندن و 7 شهر دیگر در انگلیس و آمریکا به عهده گرفت. او سرپرست هیات امنای دانشنامه ایرانیکا نیز است.

برادران خیامی و ماجرای شکل گیری ایران خودرو

رضا نیازمند نخستین رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران درباره فرایند شکل گیری پیکان و ایران خودرو از طریق برادران خیامی گفته بود: منشی من روزی گفت که 2 نفر درخواست دیدار با من را دارند که من آنها را نمی شناختم. وارد که شدند خود را معرفی کردند؛ احمد و محمود خیامی. گفتند آمدیم پروانه ساخت اتومبیل بگیریم. در پاسخ به پرسش من که آیا توانایی یا تجربه ساخت اتومبیل را دارید؟، گفتند ما یک گاراژ در مشهد داریم و هر نوع اتومبیل را تعمیر می کنیم. اتومبیل را داغان و دوباره سوار می کنیم و با آن آشنایی کامل داریم، فقط دنبال دریافت پروانه هستیم تا اتومبیل فراوری کنیم. برای این کار هم 2 میلیون تومان سرمایه داریم. که البته سرمایه کمی بود. گفتند که برای آغاز وام می گیریم. وقتی علاقه مندی زیاد و واقعی آنها برای راه اندازی این کار را دیدم خواستم که سرمایه بیشتری جمع نمایند و به آنها قول دادم که با بانک توسعه صنعت صحبت کنم تا به آنها وام بدهد و زمینه لازم برای کسب لیسانس از یک سازنده اروپایی را فراهم کنم که اتومبیل آن شرکت را بسازند.

وی شرح داده بود: چند روز گذشت و من در روزنامه خواندم که دکاوه ورشکسته شده و اعلام نموده که تمام کارخانه اش را می فروشد و حاضر است تمام کارخانه خود را به هر محلی که خریدار بخواهد منتقل نموده و آنجا دوباره کارخانه را سرپا کند. برادران خیامی را خبر کردم که با دکاوه که اتومبیل آبروداری بود، وارد مذاکره شوید که پذیرفتند.

رضا نیازمند ادامه می دهد: حدود 20 روز بعد با یک قرارداد آمدند که یعنی دکاوه را خریده اند. قبل از رفتن برای قرارداد به آنها گفته بودم که قرارداد را مشروط نمایند به تصویب وزارت صنایع و معادن که اگر نخواستیم، من بزنم زیرش و برای اسم شما مسئله ای پیش نیاید که آن ماده را نیز لحاظ نموده بودند. تاکید کردم که مجوز این قرارداد فقط برای این به شما داده شد که آغازی برای ساخت اتومبیل در ایران باشد زیرا آن موقع طبق قوانینی که وجود داشت، ورود دستگاه های قدیمی ممنوع بود.

رضا نیازمند در ادامه افزود: در این مدت من تمام فراورینماینده های خودرو در جهان را آنالیز می کردم که ببینم کدام یک حاضر است، خودرو خود را در ایران فراوری کند نه اینکه مثل مرسدس بدنه، شاسی و موتور را جداگانه وارد کشور کند و فقط سر هم کردن این سه تکه در کشور انجام گردد.

او درباه دلیل انتخاب پیکان گفته بود: در ابتدای آنالیز ها دیدم از همه ضعیف تر همان فیات است که قبلاً در ایران بود. برادران خیامی برای مذاکره با فیات رفتند. سه ماه بعد با قراردادی برای ساخت فیات در ایران آمدند اما ما با این قرارداد موافقت نکردیم زیرا در آنالیز های فنی متوجه شدیم که موتور فیات از آلومینیوم ساخته شده است که مقاوم نیست و برای جاده های ایران که کمتر آسفالت بودند، مناسب نبود.

او درباره خاتمه این فرآیند پر فراز و فرود می گوید: من گفتم بروید انگلیس، آنجا شرکتی است به نام روتس که موتورهایی که می سازد، بهترین موتور جهانست. با آنها قرارداد ببندید و بگویید که می خواهیم موتور آن را روی یک شاسی سوار کنیم که در داخل ایران خواهیم ساخت. یک ماه بعد قرارداد آن را امضا کردیم. در ادامه مذاکرات با روتس، خیامی ها از آنها نقشه برای کارخانه خواسته بودند و البته گفته بودند که می خواهیم از یک بانک ایرانی وام بگیریم، مسوولان روتس پیشنهاد داده بودند که وام را آنها پرداخت نمایند. به گزارش بیت ران، ضمن اینکه تمام نقشه ها را مهندسان انگلیسی به ایران می فرستند تا ناظر کار ایرانی ها برای انجام درست باشند.

نمایی از یکی از نخستین مدل های پیکان در ایران

محمود خیامی و عرق مذهبی و علایق فرهنگی

محمود خیامی اعتقاداتی داشت که آنها را تحت تاثیر پول و قدرت قرار نمی داد. او با ثروتی که از فروش مرسدس در آمریکا به دست آورد، آغاز به ساخت مدرسه در مناطق روستایی استان خود (خراسان) کرد و آنقدر به این کار ادامه داد تا به یکی از بزرگترین مدرسه سازان تاریخ کشور تبدیل شد.

خیامی در سال های گذشته نه تنها 110 مدرسه به نام امام علی(ع) در روستاهای استان خراسان ساخته است، بلکه 8 مجموعه بزرگ آموزشی نیز به نام ثامن الائمه در مشهد احداث نموده است. خیامی ساخت 18 مجموعه کار و دانش را در استان خراسان به خاتمه رسانده که 18 میلیارد تومان هزینه دربرداشته است.

خیامی بخشی از ثروت خود در انگلیس را نیز صرف برگزاری همایش هایی برای گفت وگو میان پیروان اسلام و مسیحیت نموده است. بخش دیگری از ثروت خیامی هم به خرید اشیای عتیقه ایرانی در حراجی های بین المللی اختصاص یافته است.

محمودخیامی؛ یک عشق فوتبال واقعی

محمود خیامی از بازیکنان قدیمی تیم شاهین بود. علاقه محمود به فوتبال آن قدر بود که همه مسابقات فوتبال کشور و مسابقات مهم تیم های خارجی را پیگیری می کرد. کارخانه اتومبیل سازی روتس (سازنده اتومبیل پیکان) که از این علاقه مطلع بود هر وقت مسابقه مهمی میان تیم های معروف برگزار می شد، برای او بلیت هواپیما، بلیت صندلی مخصوص مسابقه و رزواسیون هتل می فرستاد و محمود خیامی مسابقات را از نزدیک تماشا می کرد. عده ای از دوستان و همکاران محمود خیامی که عشق و علاقه او را به فوتبال دیدند، او را تشویق کردند که ایران ناسیونال هم یک تیم فوتبال تاسیس کند.

فریدون معاونیان مهندس معمار صاحب نام که از آغاز با خیامی ها همکاری داشت و قسمت بزرگ کارخانه های ایران ناسیونال و کارخانه های جنبی را در تهران، مشهد و اصفهان ساخته در این باره می گوید: ما به محمود خیامی گفتیم، بیشتر باشگاه های فوتبال معروف اروپا متعلق به کارخانه های اتومبیل سازی هستند. مانند: یونتوس، فیات، روتس، فولکس واگن و…. محمود که به فوتبال علاقه زیادی داشت، پیشنهاد را پذیرفت و ایران ناسیونال باشگاه اقبال را که از طریق صنعتکاران و قهرمانان سابق تاسیس شده بود، خریداری کرد و به توسعه آن پرداخت و به این ترتیب تیم پیکان به وجود آمد.

بنیاد خیامی و افتخارات محمود خیامی

محمود خیامی مدیر بنیاد خیامی نیز هست که در 2000 میلادی از طریق وی تأسیس شد. این بنیاد در کنار فعالیت های خیریه در زمینه های بهداشت، بچه ها و پناهندگان، فعالیت هایی را نیز در زمینه گفت وگوی بین ادیان در برنامه خود قرار داده است.

محمود خیامی دارای چند نشان و لقب از مراجع غربی است از جمله: CBE که از عالی ترین نشان های لیاقت در انگلیس است. وی در زمان اهدای این نشان گفته بود که دریافت این نشان کمی برایش ناراحت نماینده هم هست چرا که او را به یاد جوانان ایرانی می اندازد که لیاقت انجام کارهای زیادی را در ایران دارند ولی به خارج مهاجرت نموده اند.

او همچنین نشان KSS یا سنکت سیلوستر (نشان رتبه پنجم کلیسای کاتولیک) و نیز Royal Order of Francis I را دریافت نموده است.