چگونه متوجه شویم که آیا دچار آلرژی غذایی شده ایم و یا عدم تحمل غذایی - وبلاگ پاییز

آلرژی غذایی در مقابل عدم تحمل غذایی

1 کودک از هر 20 کودک و 1 فرد بزرگسال از هر 100 بزرگسال دچار آلرژی های غذایی می باشند.شروع بیش از 50% آلرژی ها در طول سال اول زندگی رخ می دهند و متداول ترین آلرژن شیر گاو می باشد.با این حال، بیشتر بچه ها مبتلا با گذشت زمان و بزرگتر شدن بر این آلرژی چیره می شوند.هشت ماده غذایی که 90٪ تمام واکنش های آلرژیک را تشکیل می دهند، بادام زمینی، آجیل درختی، ماهی، سویا، گندم، صدف، شیر و تخم مرغ را شامل می شود.

هر چند بروز واکنش های نامساعد به چنین مواد غذایی در حال افزایش است، عدم تحمل غذایی رایج تر از آلرژی غذایی می باشد.یکی از تفاوت های عمده میان آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی این است که آلرژی غذایی می تواند منجر به آنافیلاکسی شود که یک شرایط تهدید نماینده حیات بوده و احتیاج به فوریت های پزشکی دارد. واکنش های آلرژیک شامل، انتشار بیش از حد هیستامین است که می تواند موجب بروز واکنش های آنافیلاکتیک (اشکال در تنفس) شود که هر ساله مسبب مراجعه هزاران آمریکایی به بخش اورژانس است. طبق گفته CDC آلرژی های غذایی در سال منجر به مراجعه به بخش مراقب های سرپایی بیش از 300،000 فرد زیر 18 سال می شود.

هر چند عدم تحمل غذایی می تواند کاملاً رنج آور باشد، اما به طور کلی ماهیت آن خطر جانی به همراه ندارد. در مورد داشتن یک آلرژی غذایی واقعی، هر زمان که فرد ماده غذایی که نسبت به آن آلرژی دارد را مصرف می نماید، واکنش سیستم ایمنی بدن به یک شکل و به همان صورت خواهد بود، حتی اگر فرد اندازه بسیار کمی از آن آلرژن غذایی را مصرف نماید. معمولاً، در صورت وجود یک واکنش آلرژیک به ماده غذایی، علائم آن به سرعت شروع می شوند.با این حال، در صورت عدم تحمل غذایی، علائم می توانند فوراً ظاهر شده و یا حتی ظاهر شدن آنها بین 14 و 24 ساعت به طول انجامد. اندازه ماده غذایی مصرف شده هم عاملی معین نماینده در واکنش های عدم تحمل غذایی به شمار میرود. در برخی موارد، فرد مبتلا می تواند اندازه معینی از ماده غذایی را مصرف کند، بدون آنکه دچار واکنش نامساعد شود. با این حال، مصرف اندازه بیش از این سطح می تواند موجب بروز واکنش شود. با این وجود، بایستی توجه کرد که این اندازه یا سطح از فردی به فرد دیگر تفاوت می نماید. به دلیل تأخیر در شروع علائم در عدم تحمل غذایی، تشخیص آن ممکن است کار سختی باشد. علائم زمانی رخ می دهند که فرد از آن ماده غذایی خاص بیشتر از حد معمول مصرف نماید و در مقادیری که بیشتر از آستانه تحمل باشد.

عوامل دخیل در واکنش های آلرژیک

واکنش های آلرژیک زمانی رخ می دهند که سیستم ایمنی بدن یک ماده از جهات دیگر بی ضرر را به عنوان یک تهدید یا مهاجم خارجی شناسایی کند.سلول های سیستم ایمنی در پاسخ های ایمنی با هدف شناسایی و مقابله با سموم، عوامل بیماری زا، و دیگر مواد مضری مانند ماکروفاژها، سلولهای B و سلولهای T درگیر می باشند. فعالیت عمده سیستم ایمنی بدن در دستگاه گوارش، پوست و دستگاه تنفسی رخ می دهد.هنگامی که فردی ماده غذایی را مصرف کند که حاوی پروتئین خاصی باشد که سیستم ایمنی بدن به عنوان یک تهدید به رسمیت می شناسد، سیستم ایمنی بدن با ایجاد آنتی بادی های مخصوص مبارزه با بیماری (به نام ایمونوگلوبولین E یا IgE ) پاسخ می دهد.مرتبه بعدی که فرد آن ماده غذایی خاص را مصرف کند، موجب آزاد سازی آنتی بادی های IgE می شود. ماست سلها (mast cells) هیستامین آزاد می سازند که بر روی دستگاه تنفسی، دستگاه گوارش، پوست، و یا سیستم قلبی و عروقی تأثیر می گذارد، در نتیجه موجب بروز علائمی مانند کهیر، خارش، اشکال در تنفس، خس خس سینه، و غیره می شود. در بیشتر موارد، چنین واکنشی می تواند در عرض چند دقیقه (شروع فوری) و یا کمی بعدتر (شروع تأخیری) رخ دهد. دامنه این علائم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

عوامل دخیل در عدم تحمل غذایی

از سوی دیگر، عدم تحمل غذایی به هیچ عنوان پاسخ سیستم ایمنی بدن نمی باشد. بلکه پاسخ نامساعد به ماده غذایی خاصی به دلیل عدم توانایی بدن برای متابولیسم یا سوخت و ساز آن است.اغلب مواقع، این واکنش زمانی رخ می دهد که بدن دچار کمبود یا عدم وجود آنزیم های خاصی شده است که این آنزیمها جهت هضم پروتئین های خاص موجود در ماده غذایی مورد احتیاج می باشند.رایج ترین شکل عدم تحمل، در مورد لاکتوز می باشد. افرادی که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستند، واکنش منفی یا نامساعدی در مصرف هر ماده غذایی که حاوی لاکتوز باشد از خود نشان می دهند، به این دلیل که بدن آنها اندازه کافی لاکتاز که برای گوارش لاکتوز مورد احتیاج است، فراوری نمی نماید.ماده غذایی مورد نظر و یا مسبب، می تواند یا ماده ای باشد که به طور طبیعی در آن ماده غذایی یافت می شود، و یا چیزی که در طول فرآوری به آن افزوده شده باشد.

گاهی، این واکنش می تواند به دلیل وجود مواد افزودنی باشد.مکمل های غذایی، مواد شیمیایی هستند که به غذا افزوده می شوند که به غذا طعم و رنگ ببخشند و یا مانع از رشد باکتری ها (مواد نگهدارنده) شوند.مونو سدیم گلوتامات (MSG) و سولفیدها به عنوان ایجاد نماینده چنین واکنش هایی در برخی افراد شناخته شده اند.

علائم حساسیت یا آلرژی غذایی

علائم آن ممکن است موارد ذیل را در برگیرند:

• خارش، سوزش، و تورم اطراف دهان
• آبریزش بینی
• بثورات پوستی (اگزما)
• کهیر
• اسهال، درد و گرفتگی شکمی
• مسائل تنفسی، از جمله خس خس و آسم
• حالت تهوع و استفراغ

علائم بعلاوه می توانند بر اساس قسمت هایی از بدن که تحت تأثیر قرار گرفته اند، معین شوند.به عنوان مثال، خارش و آمدن آب از چشم، گرفتگی بینی و عطسه، خارش و تورم دهان، تورم گلو، کهیر یا درماتیت آتوپیک در صورتی که پوست تحت تأثیر قرار گرفته باشد، رخ می دهد، درد شکم و اسهال در صورتی که معده متأثر شده باشد، ایجاد می شود، خس خس و مسائل تنفسی در صورت تحت تأثیر قرار گرفتن دستگاه تنفسی، و از دست دادن هوشیاری، تحریک پذیری، سردرد، و تشنج علائمی هستند که در صورت تحت تأثیر قرار گرفتن سیستم عصبی مرکزی بوجود می آیند.

خطرناک ترین نشانه، شوک آنافیلاکتیک است، که نوعی واکنش آلرژیک شدید بوده که باعث ایجاد کهیر، تورم دهان، زبان و گلو شده و در نتیجه توانایی فرد در تنفس را تحت تأثیر قرار می دهد.علائم آن تنفس سخت، اشکال در صحبت کردن، خس خس، از دست دادن هوشیاری، و غیره را شامل می شود. که با تزریق آدرنالین درمان می شود.

علائم عدم تحمل غذایی

علائم عدم تحمل مواد غذایی می توانند متعدد و غیر اختصاصی باشند.گاهی اوقات علائم می توانند شبیه به آنهایی باشند که ناشی از اختلالات گوارشی مانند بیماری التهابی روده، انسداد دستگاه گوارش، و یا سندرم روده تحریک پذیر (IBS) هستند که به همین خاطر است که تشخیص آنها می تواند مشکل باشد. برخی از علائم متداول آن عبارتند از:

• اسهال
• ناراحتی معده
• نفخ
• سستی و بیحالی
• احساس کسالت
• عصبانیت
• تعریق
• تپش قلب
• تنفس سریع
• سردرد، میگرن
• احساس سوزش روی پوست
• سفتی و گرفتگی در سراسر صورت و قفسه سینه
• مسائل تنفسی

تشخیص و اقدامات پیشگیرانه

برخی از کارشناسان معتقدند که افزایش یافتن بروز آلرژی ممکن است به دلیل عدم قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری زا در دوران کودکی و سرکوب سیستم ایمنی بدن به دلیل استفاده از دارو، دادن شیر خشک به نوزادان بجای شیر مادر و غیره باشد. هر چند اثرات حساسیت زدایی یا ، قرار گرفتن کنترل شده در معرض آلرژن ها در حال آنالیز و تحقیق است، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد احتیاج است. تا آن موقع، برترین گزینه در مورد آلرژی اجتناب و دوری از آلرژن است.در مورد بیماری نادری بنام آلرژی غذایی ناشی از ورزش، واکنش پس از آنکه فردی ماده غذایی خاصی را پیش از انجام حرکات ورزشی مصرف نماید، رخ می دهد.اغلب مصرف پنیر، کرفس، سخت پوستان یا صدف، گوجه فرنگی، و غیره، موجب بروز چنین واکنشی می شود.افراد مبتلا به این بیماری بایستی چند ساعت قبل از ورزش از خوردن خودداری نمایند.

در حالی که فرد باید به طور کامل از خوردن ماده غذایی حساسیت زا خودداری کند، یک رژیم غذایی حذفی می تواند به مدت چندین هفته در برخی موارد عدم تحمل غذایی دنبال شود.پس از آن، فرد می تواند به آرامی مجدداً آن ماده غذایی را مصرف نماید. با این حال، فرد باید مراقب هر گونه علائمی که در حین مصرف مجدد ماده غذایی تجربه می نماید، باشد. اگر فردی مبتلا به آلرژی یا عدم تحمل غذایی است، توصیه می شود که همواره به دقت برچست مواد غذایی را بخواند. هنگامی که نسبت به ماده غذایی مورد نظر آگاهی یافتید، به برچسبهای مواد غذایی نگاه نموده تا مطمئن شوید آن ماده غذایی خاص در لیست مواد تشکیل دهنده دیگر غذاها نباشد. هنگامی که در یک رستوران و یا اغذیه فروشی غذا میل می کنید بسیار مراقب باشید. یادداشتی از تمام واکنش های مرتبط با تمام مواد غذایی را با خود داشته و حفظ کنید به طوری که بتوانید ماده غذایی که موجب ایجاد واکنش می شود را شناسایی نمایید.