کریدور ترانزیتی شرق-غرب، از پاکستان تا عراق - وبلاگ پاییز

به گزارش وبلاگ پاییز، کریدور ترانزیتی شرق-غرب از جمله امتیازات ژئوپولتیکی ایران است که می تواند بسترساز احصاء منافع مالی و راهبردی گسترده ای برای کشور گردد.

گروه مالی وبلاگ پاییز؛ علی ضیایی- هفته گذشته محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی کشورمان در سفری به مرز ایران و پاکستان در مراسم افتتاح پایانه مرزی پیشین شرکت کرد. وی در این سفر با خاطرنشان کردن ظرفیت های ترانزیتی ایران، به همکاری های متقابل ایران و پاکستان در زمینه ترانزیت اشاره کرد. وی در این راستا گفت: جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد که کالا و محصولات پاکستان را به شکل ترانزیت به وسیله خاک ایران به اقصی نقاط دنیا، غرب اروپا و نقاط آسیای شمالی منتقل کند. این زمینه اکنون هم به صورت ریلی و هم جاده ای فراهم است. متقابلاً هم برای پاکستان نیز فرصت هایی فراهم است.

ظرفیت های ترانزیتی موجود، اما بسیار فراتر از مبادله کالا های تجاری دو کشور به دیگر نقاط دنیا است. در ادامه نگاهی به فرصت نهفته در همکاری ایران و کشور های همسایه در کریدور ترانزیتی شرق به غرب خواهیم داشت.

کریدور ترانزیتی شرق-غرب از جمله امتیازات ژئوپولتیکی ایران است که می تواند بسترساز احصاء منافع مالی و راهبردی گسترده ای برای کشور گردد. این کریدور آسیای شرقی و چین را به عنوان چشمه فراوری کالا به بازار های اروپا متصل خواهد نمود. با توجه به موانع متعدد در اتصال ریلی ایران و چین به وسیله کشور های آسیای میانه و همچنین مسائل امنیتی و ناهمواری های جغرافیایی در افغانستان، پاکستان گزینه مناسبی جهت برقرار نمودن کریدور شرق-غرب خواهد بود. پاکستان در عین هم مرز بودن با ایران از جانب شمال شرقی خود دارای مرز مشترک با چین است.

چین در بطن طرح کمربند-راه خود، بیش از 60 میلیارد در این کشور سرمایه گذاری نموده که عمده این سرمایه ها در زیرساخت های حمل و نقل و انرژی صرف شده است. از جمله طرح های مهم این سرمایه گذاری پرحجم طرح موسوم به cpec است که ذیل آن اتصال محور های حمل و نقلی چین به پاکستان در قالب جاده و ریل پیش بینی شده است. در نقشه راه بلندمدت مصوب میان دو کشور قرار است تا شهر کاشغر چین بوسیله راه آهن به خنجرآب پاکستان وصل شده و بدینوسیله شبکه های ریلی دو کشور به یکدیگر متصل گردند. از طرفی راه آهن های ایران و پاکستان نیز در مرز میرجاوه به یکدیگر متصل شده و ریل عریض پاکستان تا شهر زاهدان امتداد می یابد. در صورت برقرار شدن اتصال ریلی چین و پاکستان، کالا ها می توانند تنها با یک واسطه میان چین و ایران ترانزیت شوند.

بخش دوم شکل گیری ترانزیت شرق به غرب به وسیله ایران، عراق و سوریه هستند. در حال حاضر کالا های تجاری ایران از مرز های نه گانه زمینی به عراق حمل می شوند، اما به طور کلی بستر ترانزیت محموله ها به وسیله خاک عراق به سوریه هنوز فراهم نشده است. در این بین طرح های ریلی اتصال خط آهن ایران به عراق، یعنی خسروی-خانقین و شلمچه-بصره هنوز به نتیجه نرسیده و احداث گزینه دوم، یعنی راه آهن 32 کیلومتری شلمچه-بصره علیرغم سال ها مذاکره میان ایران و عراق همچنان معطل مانده است. این در حالی است که مسئولین وزارت راه، از جمله رئیس شرکت ساخت و توسعه زیربنا های حمل و نقل کشور به کرّات وعده ساخت و تکمیل این پروژه را داده اند. از طرف دیگر، علیرغم آزادسازی مرز القائم در عراق توسط رزمندگان مقاومت که گذرگاه عبوری عراق به سوریه است، هنوز چالش های امنیتی مانع از شکل گیری کریدور شرق به غرب می باشند. در این راستا ضروری است تا متصدیان و نهاد های مربوطه، تامین امنیت این محور راهبردی را در راس اولویت های خود قرار داده و علاوه بر شکل دادن رابطه تجاری مستمر ایران و سوریه به عنوان دو متحد راهبردی، زمینه ایجاد کریدور شرق-غرب و مطرح شدن ایران به عنوان یک بازیگر مهم در تجارت دنیای راه فراهم کنند.

اتصال ریلی و لجستیکی ایران-پاکستان-چین و از طرفی ایران-عراق-سوریه-مدیترانه دو بال مهم کریدور شرق-غرب به وسیله ایران هستند. این کریدور رقبای دیگری نیز در سایر کشور های منطقه دارد که علیرغم اتلاف وقت در ایران، با جدیت در حال کوشش برای اکتساب این فرصت راهبردی اند. در صورت عدم اولویت دهی به بحث ترانزیت در نهاد های مربوطه، ایران باید شاهد از دست رفتن استعداد های جغرافیایی خود در تجارت دنیای باشد.